Reküperatör ya da diğer ismi ile eşangör, ısı geri kazanım sistemlerine verilen bir isim olup sıcak gazın oluşturduğu ısı enerjisinin soğuk havaya geçmesini sağlayan bir ekipmandır. Katı, sıvı ya da gaz yakıtların kullanımıyla sıcak duman gazı oluşur. Isı değiştirici cihazlar olan reküperatör ile kazan yakma havası ya da herhangi bir gaz akışkanının ısısı yükseltilebilir. Kullanım yeri ve amacına göre dik veya yatay duman borulu siyah malzeme ya da paslanmaz malzemeler ile üretilir.
Reküperatör Çalışma Sistemi Nasıldır?
Reküperatöre giren ve çıkan hava akımları bir cidar ile birbirinden ayrılır. Sıcak ve soğuk hava akımının sıcaklık değerleri birbirinden farklıdır. Sıcak hava akımının ısısı cidar yolu ile soğuk hava akımına iletimi sağlanır. Yani sıcak hava akımı sıcak bölgeden soğuk bölgeye doğru geçer. Sonuç olarak sıcak ve kirli hava ısısı soğuk ve soğuk temiz havaya geçer ve tam tersi bir durum oluşur.
Reküperatörler 600 °C ve üzeri sıcaklıklar için, 160 °C’nin altına düşmeyecek biçimde tasarlanmıştır. Metalik reküperatörler maksimum 1000 °C’de, seramik reküperatörler ise 1000 °C’de ki sıcaklıklarda kullanılır.
Çimento, cam ve seramik başta olmak üzere doğalgaz santralleri eritme fırınları için uygundur. Atık ısı sistemlerinin çalışma özellikleri ile aynı prensibe sahip olup, reküperatör kullanımında kazanılan ısı enerjisini verimli hale getirmek ve faydalı bir şekilde kullanılabilmesi için kesinlikle bir alan gereklidir.
Rekürepatör ile Isı Enerjisinin İletimi
Reküperatör cihazlarında atık ısı enerjisinin sıvı akışkanlara aktarılması geniş kanallar aracılığıyla gerçekleşir. Bundan dolayı sıcak hava kütlesi taşınırken, hız ve yüksek debi için fan kullanımı tercih edilerek reküperatör kanal ebatları minimum düzeyde tutulur. Böylelikle çevresel ısı kayıplarının da önüne geçilmesi sağlanır.
Yakma kazanında reküperatör, atık ısı enerjisi ve kazanın yakma havasının ısıtılması işleminde kullanılır. Yakma hava sıcaklığı yanma odasına ne kadar sıcak girerse reküperatörün verimi de o kadar yüksek olur.
Reküperatör kullanımı olmayan bir kazanda brülör gücü kazanın duman kanalı ile duman borularının maruz kaldığı direnci karşılayacak seviyede seçilmektedir. Reküperatör kullanılan kazanlarda ise yakma hava sıcaklığı yükseltilmekte, 80-160 °C havanın genişlemesi ile gerekli olan m3 değerinin karşılanamayacağı var sayılarak değerlerin buna göre hesaplanması yapılır ve tercihler de bu doğrultuda belirlenir.